Chọn việc khó

9 năm trước làm ở Vatgia.com

8 năm trước vào Sài Gòn làm với Tiki, khi công ty còn dưới 20 người, chưa một quỹ đầu tư nào vào với Tiki. Phải tới tầm 6 tháng sau, mới Cyber Agent mới chính thức đầu tư vào Tiki.

Những ngày này, bố mẹ hỏi con làm gì, chả biết kể sao. Mình thường nói ngắn là:

• Con bán hàng trên mạng.

Ngày nay, bán hàng trên mạng rất phổ biến. Nhà nhà bán hàng trên mạng, và các công ty bán hàng trên mạng thường nhiều tỉ đô. NHƯNG, thực tế là, tầm 10 năm trước, bán hàng trên mạng, ít nhất ở Việt Nam, thường được gắn với hai từ khóa (1) lừa đảo (2) đa cấp.

Thường mọi người hỏi con/ cháu làm gì, để trả lời cho ngắn và đỡ bị hỏi nhiều, mình sẽ nói là con làm ngành bán lẻ/ hoặc là bán sách.

Chính cái vế “bán sách” này đã dẫn tới một câu chuyện rất buồn cười & để đời của mình với lớp cấp 2. Lớp họp mặt tại nhà cô chủ nhiệm. Cô lần lượt hỏi từng đứa công ăn việc làm sao, và sau đó, cô hỏi thăm tới mình:

Cô:
– Thằng Cảnh đâu rồi, sao nó không đến thăm cô?
Đứa bạn thân thiết mình khẳng khái trả lời:
– Dạ nó vào Sài Gòn bán sách¹ rồi cô ạ.
Cô:
– … (im lặng)
Sau khi bình tĩnh lại, cô mới hỏi
– Bán sách sao phải vào Sài Gòn làm gì mệt vậy, sao không trải luôn cái chiếu ra đường Láng² mà bán cho gần bố mẹ/ gia đình.

Và trong suốt quá trình làm cái “bán hàng trên mạng” đó, ai quan tâm nhiều hơn sẽ hỏi thêm kiểu:

• “Aha, Tiki hả, Tiki bán sách đúng không?”
• Dạ đúng rồi – Mình hào hứng tiếp lời
• Mà sao sách rẻ thế, có phải sách lậu không – Người này phản ứng như điện khi rất hiểu biết về Tiki

Hình về việc Cảnh trải cái chiếu ra ngồi mé mé vào gốc cây trên đường Láng, bên cạnh làm một cái chiếu bày đầy sách lậu, lập tức hiện rõ ra ngay sau những đoạn hội thoại kiểu vậy…

10 năm trước, làm Thương mại điện tử là một thử thách cực lớn. Đó là thử thách về lòng tin giữa người với người. Và giữa cái khúc như vậy, làm được như Tiki, là một cái gì thật sự rất tử tế, rất khác biệt so với phần còn lại. Ngày nay, sau 10 năm, chẳng phải mọi người đã nhìn nhận thương mại là cái gì đó rất đỗi hiển nhiên?! Một động thái của Tiki gần đây vào ngày cá tháng Tư về chuyện miễn phí giao dịch cho Seller mà lên hết báo này tới báo kia, và có cả VTV1 phỏng vấn. Thế mới thấy, 10 năm rồi, câu chuyện nó khác nhiều lắm. Ai cũng quan tâm, và lấy chuyện thương mại điện tử như kiểu mở cái vòi nước, nước sẽ chảy ra vậy.

Và đúng lúc này khi mọi thứ đang đi lên, uy tín và tăng trưởng của TMĐT nói chung, Tiki nói riêng đang ở giai đoạn bùng nổ, mình lại quyết định rời thuyền. Vài anh em nữa, thú vị là cũng cựu Tikier, đã cùng mình khởi sự một câu chuyện mới, Viec.co hay Việc Có³.

Lần này, bọn mình đã gia nhập thị trường rất cổ xưa đã định hình, với nhiều tay chơi kì cựu. Thị trường nhân sự. Hiện tại†, bọn mình đang xây dựng một cái sàn (Marketplace) mà giúp kết nối các bạn Freelancer tới các Doanh nghiệp để giải quyết các công việc trong ngắn hạn. Bọn mình không tập trung vào các phân khúc các công việc đòi hỏi kĩ năng cao, mà tập trung nhiều vào các nhóm công việc có độ phức tạp vừa phải, chủ yếu cần thái độ tốt & tinh thần làm việc trách nhiệm là có thể làm được.

Và ở thị trường này, lại một lần nữa, bọn mình đối mặt với thách thức về lòng tin. Đi dạo nhanh trên Facebook, bạn sẽ thấy không biết bao nhiêu Group tuyển dụng và rất nhiều trong số đó cho đăng tin cực kì loạn & rất nhiều tin là lừa đảo, đa cấp. Các hình thức và chiêu trò cực kì nhiều:

• Mua tiền đồng phục, đóng tiền thế chân, dụ vào các nhóm đa cấp không đàng hoàng, vân vân và mây mây.

Tóm lại, một lần nữa mình và đồng đội chui và một thị trường cực kì khoai. Mình vẫn còn nhớ mãi, bữa đầu tiên mà có một bạn vào comment trên Facebook của bọn mình là: Chỗ này (ý là Việc Có) lừa đảo, mà cả Nhi (bạn làm OPs bên mình) & mình ngồi thừ mặt ra buồn mất một lúc. Đơn giản, đội mình tin tưởng vào câu chuyện bọn mình làm là đem lại giá trị cho xã hội, không phải chỉ tác động tới thu nhập của vài trăm nghìn (kiểu như Grab/ Go-viet/ BE) mà là tiềm năng ở quy mô hàng triệu người. Vậy nên hẳn nhiên, khi có ai đó gắn nhãn “lừa đảo”, bọn mình đều cảm thấy hụt hẫng cho những gì anh em đang nỗ lực cày cuốc. Tất nhiên, sau đó mình có giải thích cho bạn này, bạn hiểu và đã gỡ comment xuống.

Từ cái việc nhỏ nhỏ trên, bọn mình ngộ ra hai chuyện

1. Còn rất nhiều câu chuyện phải làm.
2. Còn rất nhiều cơ hội, chính cái sự mất lòng tin đó, nó làm mình nhớ về 10 năm trước, khi TMĐT không hiển nhiên như giờ. Vì vậy, nếu một đơn vị như Việc Có cần mẫn làm điều tử tế, chắc chắn nó sẽ là một dấu ấn khác biệt trên thị trường.

Cơ bản đó là hành trình của mình có lẽ tầm 10 năm vừa rồi, luôn chọn làm việc khó, từ đầu.

Nếu ai muốn tham dự “Làm việc khó” với bọn mình có thể tìm hiểu bọn mình ở đây, xem “sự nghiệp” ở đây, và nếu không tìm thấy việc phù hợp mà vẫn muốn góp một tay thì gửi thông tin về canh@viec.co và thảo luận thêm xem hợp tác được ở khúc nào.

—

Ngoại truyện – Hay câu chuyện khởi nguồn của bài này

Bố:
– Chính xác là con làm gì nhỉ? Bố và chú Minh (chú của mình) đều không hiểu con làm gì cả?
Mình:
– …
– Bọn con giúp cho mọi người kiếm thêm thu nhập bằng cách kết nối họ với các công ty tử tế.
Bố:
– Sao Tiki tốt thế lại đi? Giờ bố trả lời mọi người con làm gì sao nhỉ?
Mình:
– …

Bình luận: Con xin lỗi bố mẹ vì đã luôn đưa bố mẹ vào tình huống khó. Thật sự, nếu con giờ vẫn yên ấm ở Tiki hay Giao hàng nhanh, rất có thể bố mẹ đã rất dễ dàng trả lời những câu hỏi của mọi người về “con anh/ chị làm ở đâu”. Dù sao đây cũng toàn mấy công ty lên Tivi và báo chí không biết bao nhiêu lần rồi. Hehe, nhưng chắc là tính con nó vậy.

Ghi chú:

¹: Lúc bấy giờ, Tiki mới chỉ tập trung vào ngành sách, chứ chuyển mình đa ngành (tầm năm 2012), và thành Sàn TMĐT (năm 2016). Lúc đó nhớ tới Tiki, đương nhiên nghĩ về bán sách. Giờ đỡ hơn tí, nhưng cái sự bán sách vẫn rất ám ảnh trong đầu mọi người về Tiki.

²: Hồi đó đường Láng nổi tiếng với việc bán sách, và nhất là sách lậu. Hình ảnh tiêu biểu nhất toàn bộ đường Láng bán sách “lậu” là mọi người cứ rải cái chiếu ra là bán. Sự liên hệ của cô quả thật rất gần gũi giản dị. Mình nghĩ cô nên là giáo viên dạy văn/ mỹ thuật, thay vì là cô giáo dạy toán, và lại còn là giáo viên dạy học sinh giỏi :).

³: Hay Việc Cò đây nhỉ.

†: Tham vọng bọn mình không chỉ dừng lại ở điểm bắt đầu này “On-demand staffing platform”. Bọn mình có những giấc mơ và ấp ủ dài hạn. Nhưng cái bức tranh chốt lại nó là tầm nhìn về Tương lai của công việc (chứ không phải việc làm), nơi mọi người có thể tự do tìm một công việc phù hợp, xây đắp thêm kĩ năng, và hẳn nhiên kiếm thêm được tiền để trang trải cho cuộc sống của mình.